Kur duket se asgjë nuk ndryshon, gjithmonë ka shpresë
Presidenca Barak Obamës është varrosur poshtë rezultatit të zgjedhje të pjesshme, të cilat u kthyen dominimin republikanëve. Të kufizuar pak a shumë te Shtëpia e Bradhë gjatë fushatës, edhe mbështetësit më të zjarrtë të presidentit tani e shikojnë me keqardhje premtimin e papërmbushur të presidentit “Yes we can” (Po, mundemi). Politika e vjetër është kthyer dhe shpesh duket sikur e vërteta zien poshtë një deklarate më të errët: “No we can’t” (Jo, nuk mundemi). Por fundjava e ardhshme nuk duhet të jetë veç një paralajmërim për vitet e Obamës. Të dielën është 25 vjetori i rënies përfundimtare të Murit të Berlinit, çasti që transformoi botën nga Siberia në San Françisko.
Kush është mbi moshën 35 vjeç padyshim që e mban mend ditën e rrëzimit të murit. Apo më mirë, ditët, se 9 nëntori 1989 ishte vetëm kulmi i një revolucioni që filloi në gusht me “piknikun miqësor”, kur Hungaria hapi kufirin e saj me Austrinë dhe filloi kështu një festë që zgjati deri në fund të atij viti. Në fund u kthye në festë, por në fillim fundi nuk dihej qartë. Çdo ditë atë vjeshtë fillonte me frikën se mos ktheheshin forcat e dhunës dhe qëllonin mbi demonstruesit, dhe çdo mbrëmje mbyllej me shpresë. Trabant i përulur u bë simbol i guximit. Kufiri me perëndimin u bë shëtitorja e pushtetit të popullit. Ishte versioni i historisë Woodstock.
Ndoshta gjëja më e jashtëzakonshme ishte fakti që ajo që po ndodhte ishte e vështirë për t’u besuar. Kur Roland Regan qëndroi përballë portave të Brandenburg-ut më 1987 dhe i bëri thirrje udhëheqësit sovjetik – “Zoti Gorbaçov, shembe atë mur!” – dukej më shumë një hiperbolë tipike në marrëdhëniet e republikanëve me Moskën. Në janar 1989, kur Erich Honecker-i i Gjermanisë Lindore deklaroi se muri do të qëndronte dhe “50, ndoshta 100 vjet”, nuk dukej një mburrje joreale. Qytetarët e tij vazhduan të arratiseshin drejt Berlinit Perëndimor, dhe rojet e kufirit vazhduan t’i qëllonin. Deri në mars të atij viti numri i të vrarëve kishte arritur 136. Ndarja e Europës që simbolizohej nga ndarja fizike e kryeqytetit të vjetër të Gjermanisë dukej një pjesë e përhershme në gjeografinë e kontinentit, dhe nuk shikohej as si gjë e keqe. Për shumë nga brezi i vjetër, jeta e të cilëve ishte lënë në hije nga dy luftëra botërore, një Gjermani e ndarë dukej si rruga më e mirë për të mbrojtur paqen e Europës.
Kjo botë dy polare kishte ndarë egërsisht miliona familje. Por efekti përhapej në gjithë kontinentin. Ajo fragmentoi një trashëgimi kulturore të përbashkët që shkonte pas deri te perandoria romake. Për qindra vite rrjedha e njerëzve nga Europa qendrore dhe lindore drejt qyteteve britanike pasuronte çdo aspekt të jetës, muzikën dhe artin e saj, ushqimin dhe verën. Pas 1945, kjo mori fund. Nuk ishte më gjë e zakonshme të takoje qytetarë nga Polonia ose Hungaria, dhe as nuk ishte e lehtë të vizitoje qytete të mëdha si Praga e Krakovi ose thesaret e Gjermanisë lindore – Drezden, Magdeburg, Lajpcig. Por ndarja jo natyrale mori fund. Muri u rrëzua. Dhe kur ra, muri çliroi Europën dhe imagjinatën njerëzore. Kjo provoi se asgjë e bërë nga duart e njeriut nuk është e pandryshueshme – se, edhe kur çdo shenjë tregon në drejtimin e kundërt, ndryshimi është gjithmonë i mundshëm.